Dorsum Koruyucu Rinoplasti, basitçe söylemek gerekirse burnun üst kısmındaki ana “köprü” yapıyı koruyarak şekillendirme sanatıdır. Geleneksel yöntemlerde çoğu zaman kemik ve kıkırdak dokuların bir kısmı tamamen çıkarılır, bu da burnun doğal çatısını kısmen zayıflatabilir. Ancak dorsum koruyucu yaklaşım burnun tıpkı sağlam bir binanın çatısını korumaya benzer biçimde, kemik ve kıkırdak çatı yapısını mümkün olduğunca muhafaza ederek daha doğal, daha istikrarlı ve uzun vadeli sonuçlar sunmayı hedefler. Başka bir deyişle, bu yöntem sadece dış görünüşle ilgilenmez; burnun fonksiyonunu, hava yolunu ve doku bütünlüğünü de korumaya özen gösterir. Geleneksel rinoplastiden temel farkı da budur: Fazla doku çıkarmak yerine, burnu adeta kendi çatısı üzerinde “inceltip düzeltmek” ya da “aşağı itmek” (push-down / let-down) prensibiyle şekillendirmek ve yapıyı ayakta tutan kritik bölgeleri korumaktır.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti Nedir ve Geleneksel Rinoplastiden Nasıl Farklanır?
Dorsum koruyucu rinoplasti, burnun üst sırt (dorsum) hattını oluşturan kemik ve kıkırdak yapıların mümkün olduğunca korunması temel ilkesine dayanan bir ameliyat yaklaşımıdır. Burnu şekillendirirken, bu üst kemik-kıkırdak çatıyı tamamen kesip çıkarmak yerine onu korumak, gerektiğinde düzgün bir şekilde yeniden konumlandırmak veya hafifçe inceltmek esas alınır. Böylece burnun doğal eğimleri, destek noktaları ve hava yolları muhafaza edilir. Bu yaklaşım uzun yıllardır kullanılan klasik (geleneksel) rinoplasti tekniklerinin “dorsal hump” adı verilen kemerli yapı ya da fazlalıklar için çoğunlukla uyguladığı “kesip alma” işlemini daha farklı ele alır.
Geleneksel rinoplastide kemik ve kıkırdağın bir bölümü kesilerek burnun sırtı düşürülür ve istenen şekle ulaşılır. Bu yöntemle çok başarılı sonuçlar elde etmek mümkün olsa da bazen burnun çatısında fazladan boşluklar, “çökme” riski veya “inverted V” gibi deformiteler oluşabilir. Ayrıca yapı destekleri zayıfladığında, ameliyat sonrası dönemde asimetriler ya da fonksiyonel sorunlar (nefes alma güçlüğü gibi) ortaya çıkabilir. Dorsum koruyucu yaklaşımda ise, burnun bu “kemer” olarak nitelendirilen kısmının tamamını kesip çıkarmak yerine, sanki alt taraftan bir parça alarak üst çatıyı yerinde tutma prensibi uygulanır. Bu bir yüksekliği düşürmek için üstten kesmek yerine alttan pay almakla benzer bir mantıktır.
Bu yaklaşım özellikle iskelet sisteminin bütünlüğünü koruyarak estetik ve fonksiyon arasında sağlıklı bir denge kurmayı hedeflediğinden, ameliyat sonrasında daha dengeli bir iyileşme ve doğal bir görünüm sağlar. Özetle dorsum koruyucu rinoplasti ile geleneksel yöntem arasındaki en belirgin ayrım, burnun üst bölgesindeki yapıları kesip atmak yerine mümkün olduğunca “koruyarak” şekillendirmek, böylece ameliyat sonrasında burnun doğallığını ve stabilitesini güvence altına almaktır.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti’nin Temel Avantajları Nelerdir?
Dorsum koruyucu yaklaşımla gerçekleştirilen burun ameliyatlarının öne çıkan en büyük avantajı, burnun doğal anatomik yapısının korunmasıdır. Bunun neden önemli olduğunu anlamak için, burnu bir binanın çatısına benzetebiliriz: Eğer çatıyı tümden sökerseniz, alt katmanların korunması zorlaşır ve yapı daha hassas hale gelebilir. Oysa çatıya küçük müdahalelerle şekil vermek, binanın dayanıklılığını muhafaza eder. Burunda da benzer bir durum söz konusudur. Burnun üstteki kemik-kıkırdak yapıları (özellikle “midvault” denilen orta bölge ve “keystone” olarak tanımlanan kritik birleşim alanı), estetik görünümün yanı sıra burun boşluğunun ve hava yolunun korunması için de kritiktir.
Bununla birlikte dorsum koruyucu yöntem ameliyat sonrası iyileşme konforu bakımından da avantajlıdır. Çünkü kemik ve kıkırdak yapılar tamamen kesilip atılmadığı için dokuların bütünlüğü daha iyi korunmuş olur. Bu durum kan dolaşımının ve lenfatik sistemin daha az hasar görmesiyle sonuçlanır; dolayısıyla şişlik ve morluk gibi durumlar daha hızlı geriler. Hastalar, genellikle klasik rinoplasti sonrası karşılaşılan şiddetli ödem ve göz çevresinde morlukların daha hafif seyrettiğini ifade eder.
Ayrıca bu ameliyat, burnun özellikle orta bölümünde (midvault) çökme ya da nefes alma zorlukları gibi uzun vadede ortaya çıkabilecek olumsuzlukları da azaltmaya yardımcı olur. Geleneksel teknikte sıklıkla görülebilen, ameliyat sonrası ikinci veya üçüncü yılda yavaş yavaş ortaya çıkan anatomik bozulmalar veya fonksiyon kayıpları, dorsum koruyucu prensiple çoğunlukla engellenmiş olur. Bu yüzden ameliyatın uzun vadeli stabilite başarısının yüksek olması, önemli bir artı değerdir.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti Burun Yapısını Nasıl Doğal Hale Getirir?
Burnu doğal hale getirmek demek, sanki ameliyat olmamış gibi yüze uyum sağlayan yumuşak geçişler elde etmek anlamına gelir. Dorsum koruyucu rinoplasti de tam olarak bu amaca hizmet eder. Çünkü burundaki ana destek elemanları (kemik çatısı ve üst lateral kıkırdaklar) çoğunlukla korunur. Burnun doğal sırt çizgisi, fazla çıkıntılı veya kemerli görünümüyle rahatsızlık yaratsa da bu yapının büsbütün yok edilmesi yerine “ayarlama” prensibine gidilir.
Bunu, tavan yüksekliği fazla olan bir odayı düzenlemeye benzetebiliriz: Tavanı tamamen yıkıp yeniden inşa etmek, karmaşık ve riskli bir iştir. Ancak zeminden bir miktar yükselti azaltarak ya da tavanı çok az aşağı çekerek odanın yüksekliğini ayarlayabilirsiniz. Burada da benzer şekilde burnun üst yapısını (dorsum) korurken, alt kısımlardan veya çevredeki küçük fazlalıklardan destek alarak şekillendirme yapılır. Böylece hem burnun karakteristik özellikleri hem de yüzün geri kalanıyla olan ahenk korunur.
Cerrahi teknik açısından bakıldığında, subperikondriyal (kıkırdak zarı altı) veya subperiostal (kemik zarı altı) diseksiyonla ilerlemek de burnun doğal kan dolaşımını ve yumuşak dokusunu görece korur. Bu da iyileşme sürecinde burnun üst kısmındaki derinin orijinal haline yakın bir şekilde yerine oturmasını sağlar. Sonuçta ise, dokuların doğal elastikiyeti ve hafızası korunmuş olur. Bazı hastalar, ameliyat sonrası dönemde eskisine göre fark edilir oranda bir iyileşme görmelerine rağmen, “Burun kemerim indi ama sanki hep bu yüzün içindeydi” gibi geri bildirimlerde bulunabilirler. Bu da dorsum koruyucu yaklaşımın doğallık ilkesiyle tam olarak örtüşür.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti’de Hangi Cerrahi Teknikler Kullanılır?
Dorsum koruyucu rinoplastiye yönelik teknikler çeşitli isimlerle anılır; bunların bazıları “push-down”, “let-down”, “spare roof” veya “dorsal roof” yöntemleri olarak bilinir. Aslında hepsinde ortak amaç burnun üst çatısındaki fazlalığı gidermek veya kemerli yapıyı düzeltmek için tepeden kesip atmak yerine, alt ve çevre kısımlardan kontrollü bir düzeltme yapmaktır.
Push-Down Tekniği: Burun sırtındaki çıkıntı, kemik ve kıkırdağın alt tarafından bir miktar çıkarılarak veya septumdan belirli bir parçayı alarak tüm burun çatısını aşağıya doğru itmeye dayanır. Bu sayede üst kemik yapı bir bütün halinde kalır. Eğer bir “hörgüç” ya da kemer görünümü varsa, bu kemerli kısım ameliyat sonrasında alt yapıya doğru yerleştirilir ve düzeltilir.
Let-Down Tekniği: Push-down’a benzer şekilde burada da burun sırtı korunur; ancak fazlalık genellikle daha alt bölgeden alınır ve kemik çatısının yanı sıra kıkırdak çatı da hafifçe alçaltılır. Yine ana prensip, üstteki çatının “bütünlüğünü” bozmamak, sadece onu dengeli biçimde aşağıya “oturtmaktır.”
Spare Roof Tekniği: Bu yaklaşımda “kemerli” kısmın tamamını çıkarmak yerine, üstteki çatı (kemik ve kıkırdak) korunur ve gerektiğinde ince rasping (törpüleme) veya çok minimal kesilerle forma sokulur. Ana fikir yine burnun sırt kısmındaki doğal kontürleri muhafaza etmektir.
Ferreira-Nakamura Gibi Hibrit Yaklaşımlar: Bazı cerrahlar, hastanın özel ihtiyaçlarına göre bu yöntemlerin çeşitli kombinasyonlarını kullanabilir. Özellikle çok kemerli veya eğri burunlarda, hem septumdan parça almak hem de belirli noktalarda küçük kemik kesileri yapmak gerekebilir. Amaç yine aynı: Burnun üst çatı bütünlüğünü mümkün olduğunca korumak ve yapay bir görünümden uzak durmak.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti Eğri Burun Problemini Düzeltir mi?
Eğri burun, dışarıdan bakıldığında burnun bir tarafa doğru eğrilmiş ya da “S”, “C” şeklinde görünmesi olarak tarif edilebilir. Bu eğrilik sıklıkla septum adı verilen iç kıkırdak yapıdaki sapmalardan kaynaklansa da üst burun kemiklerinde veya kıkırdaklarında asimetriler de bu durumu şiddetlendirebilir. Dorsum koruyucu rinoplasti, uygun vakalarda eğri burun problemini düzeltmede de etkilidir.
Ancak burada kritik olan nokta, eğriliğin derecesi ve hangi bölgeden kaynaklandığıdır. Bazı hastalarda eğrilik tamamen burnun üst kemik yapısında olabilir. Bu gibi durumlarda, burnun sırtını koruyarak yapılan küçük osteotomiler (kemik kesileri) ile çatı yeniden hizalanabilir. Diğer hastalarda ise eğrilik ağırlıklı olarak septumda bulunduğundan, septumun altta konumlanan kıkırdak kısımlarına müdahale edilir. Bu işlem de yine burnun üst çatısını koruyarak yapılabildiği için, ameliyat sonrasında burnun sırt hattı daha düzgün bir form kazanır.
Dorsum koruyucu yöntemlerde asıl amaç burun sırtını stabilize ederken eğriliği gidermektir. Bazen hafif dereceli eğrilikler, push-down veya let-down esnasında otomatik olarak düzelir; çünkü kemik ve kıkırdak çatı, alt kısımdan alınan küçük parçalarla yeniden konumlanırken hizalanır. Ancak ileri derecede eğrilik varsa, burun septumunda ciddi deviasyon veya kemik deformitesi söz konusuysa, bu durumda ek düzeltme manevraları (örneğin septoplasti veya ileri teknik graft uygulamaları) gerekebilir. Yine de bu ek müdahaleler, burnun üst çatısını tümden kesip atmadan, kontrollü bir şekilde yapılır. Dolayısıyla dorsum koruyucu rinoplasti, eğri burun düzeltiminde de daha koruyucu, daha doğal sonuçlar sunma potansiyeline sahiptir.
Kapalı Teknik Dorsum Koruyucu Sonuçları Nasıl İyileştirir?
Kapalı rinoplasti tekniği, burun deliklerinin içinden yapılan kesilerle ameliyatı yürütmeyi ifade eder. Dışarıdan görünen herhangi bir kesi izi olmaz ve cilt dokusu mümkün olduğunca az travmaya uğrar. Bu tekniğin dorsum koruyucu yaklaşımda tercih edilmesi, ameliyatın iyileşme sürecini ve estetik sonuçlarını olumlu yönde etkileyebilir.
Öncelikle, kapalı teknikte burun ucundan veya kolumelladan (burun deliklerini ayıran bölme) dışa yansıyan bir kesi yapılmaz. Bu da ameliyat sonrası iz kaygısını en aza indirir. Ayrıca cilt altındaki yumuşak dokulara daha az müdahalede bulunulduğu için, kan damarları ve lenf kanalları da daha az zarar görür. Bu durum ameliyat sonrasında oluşan şişliğin ve morluğun daha hafif seyretmesine katkıda bulunur.
Dorsum koruyucu bakış açısıyla ele alındığında ise, kapalı yaklaşım burnun üst çatı bütünlüğünü korumaya oldukça uygundur. Cerrah, burun deliklerinin içinden ilerleyerek kemik ve kıkırdaklara ulaşır, dorsal hattı açığa çıkarmak için geniş bir cilt kaldırma işlemine gerek duymaz. Buradaki ufak dokunuşlar ve minimal doku kesileri, burnun kendi doğal anatomik planlarını daha az bozar. Özellikle ince derili hastalarda, cilt ile kemik/kıkırdak arasındaki dokular korunduğu için ameliyat sonrası dönemde doku yapışmaları, düzensizlikler veya kontur bozuklukları daha düşük oranda görülür.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti Sarkan Uç Sorununu Düzeltmek İçin Uygun mu?
Burnun ucunun sarkması (tip ptosis), birçok kişinin hem estetik kaygılarını hem de bazen nefes alma fonksiyonunu etkileyen bir durum olabilir. Bu sarkıklığın sebebi; zayıf kıkırdak yapısı, uzun bir septum, zamanla doku elastikiyetinin kaybı veya geçirilmiş önceki ameliyatların sonucu olabilir. Dorsum koruyucu rinoplasti, yalnızca kemerli burun sırtını korumaya odaklanmaz; aynı zamanda uç kısmın istenilen açı ve yükseklikte tutulması için de stratejiler içerir.
Örneğin “push-down” veya “let-down” teknikleri uygulanırken, septumun alt tarafında ya da burun ucu desteklerinde de düzenlemeler yapmak mümkündür. Uç bölgesini destekleyen kıkırdaklar, septuma dengeli bir biçimde “ankor” (sabitleme) edilebilir. Bu süreçte burnun üst çatısı bozulmadan korunduğundan, uç bölgesinde yapılan müdahalelerin travmatik etkisi daha sınırlı kalır. Üstelik septumun üst bölgesini tamamen kesip kısaltmak yerine, uygun bir açıyla alt kısımdan eksiltme yapmak da mümkündür. Bu burnun ucunun daha kalkık görünmesini sağlayabilirken, dorsumun doğal bütünlüğü yine bozulmadan kalır.
Dorsum koruyucu yaklaşımın en büyük faydalarından biri, burnun genel desteğini koruduğu için ameliyat sonrasında uç kısmın zamanla tekrar düşme riskinin azalmasıdır. Geleneksel yöntemlerde, özellikle aşırı doku çıkarılması veya septumun ileri derecede kısaltılması sonrası burun ucu uzun vadede gevşeyip sarkabilir. Ancak koruyucu yaklaşımda septumun kritik destek bölümleri genellikle yerinde tutulduğu için uç kısmının konumu ve açısı daha stabil hale gelir.
Estetik Çizgileri Bozmadan Dorsum Nasıl Yeniden Şekillendirilir?
Bir burun ameliyatında en çok korkulan durumlardan biri, yüzün doğal ifadesini bozan sert veya aşırı keskin hatların oluşmasıdır. Özellikle kemerli bir burun düzeltildiğinde, bazen ameliyat sonrasında suni bir düz çizgi veya “kayış gibi” bir burun sırtı oluşabilir. Dorsum koruyucu yaklaşımla bu durumun önüne geçmek için çeşitli stratejiler kullanılır.
İlk olarak cilt ve yumuşak doku ile kemik-kıkırdak çatı arasındaki bütünlüğün korunması gelir. Cerrah, subperikondriyal ya da subperiostal planlarda hassas diseksiyon yaparak, burnun “cilt zarfı” nı büyük ölçüde korumayı hedefler. Böylece ameliyat bittiğinde, cilt eski yerinde ve destekli bir şekilde yeniden konumlanır. Bu tıpkı, bir mobilyayı yenilerken sadece alt kısımlarını onarmak ve orijinal döşemesini mümkün olduğunca korumak gibidir. O döşeme esneklik ve form kazandırırken, alttaki çatıda yapılan tadilat dışarıdan çok belli olmaz.
İkinci olarak hafif törpüleme veya mikromotor yardımıyla çok ince düzeltmeler yapılır. Eğer sırt bölgesinde ufak çıkıntılar ya da asimetriler varsa, bunlar aşırı doku kaybı olmadan düzeltilebilir. Bu işlem, kemik ya da kıkırdak dokuyu tamamen çıkararak “basamak” oluşturmak yerine, minimal yontma şeklinde gerçekleştirilir. Bu da burnun mevcut estetik çizgilerini büyük ölçüde korumaya yardımcı olur.
Üçüncü olarak ameliyatın sonunda yumuşak doku ve cilt yeniden yerine yerleştirildiğinde, cerrah burnun üst konturunu nazikçe şekillendirir. Eğer bazı noktalar çok gergin veya fazla boşluklu kalmışsa, ince dikiş teknikleri veya yumuşak doku kontur düzenlemeleriyle burnun sırt hattı pürüzsüzleştirilir. Bazen gerekirse çok ince bir kıkırdak greft (örneğin septumdan alınan ufak bir parça) kullanılarak mikro düzeltmeler yapılabilir. Ancak bu greftler, genellikle burnun doğal çizgisine uyacak şekilde yerleştirildiğinden dışarıdan yapay bir görünüm yaratmaz.
Dorsum Koruyucu Rinoplasti Sonrası İyileşme Süreci Nasıl Olur?
Ameliyat biter bitmez başlayan iyileşme süreci, her hastada değişiklik gösterse de ortalama olarak birkaç aşamaya ayrılabilir. İlk hafta, operasyon nedeniyle oluşan şişlik ve morlukların en yoğun hissedildiği dönemdir. Dorsum koruyucu teknikle yapılan ameliyatlarda bu belirtiler geleneksel yöntemlere göre daha hafif seyredebilse de yine de vücudun verdiği doğal tepki olarak ortaya çıkabilir.
İlk 2–3 Gün: Başınız yüksekte olacak şekilde istirahat etmek önerilir. Bu ödemin azalmasına yardımcı olur. Göz çevresinde hafif ya da orta dereceli morluklar ve burun bölgesinde şişlik normaldir. Ağrı genellikle dayanılabilir seviyededir ve basit ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir.
Birinci Hafta Sonu: Genelde burun üstüne yerleştirilen atel veya plastik splint çıkarılır. Eğer tampon kullanıldıysa, bu da ilk haftanın sonunda alınabilir. Hastaların çoğu bu süre içerisinde ofis işlerine veya hafif günlük aktivitelere geri dönebilir. Morluklar çoğunlukla sarı-yeşil evreye döner ve belirginliği hızla azalır.
İkinci Hafta ve Sonrası: Şişlikler artık ciddi oranda iner, ancak burnun tam şeklini alması için aylar gerektiğini unutmamak gerekir. Bu dönemde burnunuzu travmalardan korumanız, aşırı ağır egzersizlerden uzak durmanız önemlidir. Günlük hayata büyük oranda dönüş sağlanır; ancak burnu darbelere karşı korumak kritik önemdedir.
Birinci Ay ve İleri Dönem: Yaklaşık 1 ay sonunda şişlik önemli ölçüde geçmiş olur. Fakat burnun en ince ayrıntılarına dair şekil değişiklikleri ve cilt uyumu, genellikle 6 ay ile 1 yıl içerisinde kendini tam anlamıyla gösterir. Bu süreçte dokuların yumuşaması, cildin yerine oturması ve burnun son halini alması için biraz sabır gerekir.
Op. Dr. Alev Camcıoğlu, 1975 Kırcaali doğumludur. Saint Michel Fransız Lisesi sonrası, 2001’de Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Kulak Burun Boğaz ve Baş-Boyun Cerrahisi uzmanlığını 2008’de tamamladıktan sonra çeşitli illerde mecburi hizmetini yaptı ve askerlik görevini Genelkurmay Başkanlığı’nda gerçekleştirdi. İstanbul Hospital ve Nişantaşı Hastaneleri’nde çalıştı. Şu anda İstanbul Nişantaşı’ndaki özel kliniğinde burun estetiği alanında hizmet vermektedir.
